Jezuici

JEZUICI, Towarzysto Jezusowe, SJ (ang. Society of Jesus; łac. Societas Iesu) to męski papieski zakon apostolski Kościoła katolickiego, założony w 1534 roku przez św. Ignacego Loyolę.
Cechą charakterystyczną jezuickiego charyzmatu jest dyspozycyjność do służenia papieżowi we wszelkich możliwych dziedzinach, a zwłaszcza w zadaniach najtrudniejszych; w związku z tym zakon nie ma ściśle ustalonego zakresu działania, gdyż wyznaczają go znaki czasu.
Towarzystwo Jezusowe dało Kościołowi 1 papieża, 41 kardynałów, 5 patriarchów, 86 arcybiskupów i 266 biskupów oraz 50 świętych i 180 błogosławionych.

Główne elementy charyzmatu Zakonu

Od początku istnienia zakonu podstawowymi zasadami, odróżniającymi jezuitów od innych zakonów, były:
- Akcentowanie posłuszeństwa wobec papieża i przełożonych. Jak pisał Ignacy Loyola w Ćwiczeniach duchownych
w ramach Reguł o trzymaniu z Kościołem – np. trzeba być zawsze gotowym wierzyć, że to, co ja widzę jako białe, jest czarne, jeśli tak to określi Kościół Hierarchiczny.
- Wybór członków według kryterium wysokich wymagań duchowych oraz predyspozycji i zdolności intelektualnych, a także silnej i twórczej osobowości.
- Stałe edukowanie własnych członków tak, aby posiadali oni możliwie jak najlepsze wykształcenie, nie ograniczające się tylko do wykształcenia czysto religijnego; aby byli zdolni dobrze rozumieć aktualnie panującego „ducha współczesności”.
- Nacisk na bycie tam „gdzie decydują się losy świata”, a więc wśród elit społecznych kształtujących w danym momencie historycznym większościowe poglądy oraz mających silny wpływ na sprawowanie władzy świeckiej.
- Brak sztywnych reguł działania, wykonywanie zadań aktualnie najpotrzebniejszych, pełna dyspozycyjność.
- Stawianie czoła najtrudniejszym wyzwaniom, walka na pierwszej linii, wytyczanie kierunków rozwoju Kościoła.

Historia

15 sierpnia 1534 roku w kaplicy Świętego Dionizego na wzgórzu Montmartre grupa studentów Sorbony z Ignacym Loyolą na czele złożyła ślub czystości, ubóstwa i pielgrzymki do Jerozolimy, a jeśli byłoby to niemożliwe, oddania się do dyspozycji papieża. Po ukończeniu studiów, nie mogąc udać się do Ziemi Świętej, z powodu wojen toczonych przez Wenecję, oddali się do dyspozycji papieża.
3 października 1539 roku w Tivoli papież Paweł III zatwierdził ustnie pierwszą wersję reguły zakonnej znanej jako Formuła Instytutu Towarzystwa Jezusowego, wypowiadając przy tym słowa: Digitus Dei est hic! (Palec Boży jest tutaj!). Zatwierdzenie nastąpiło Listem Apostolskim Regimini militantis Ecclesiae z 27 września 1540 roku przez tego samego papieża. Papież Juliusz III 21 lipca 1550 roku zatwierdził zmienioną i rozszerzoną wersję Formuły (reguły) oraz określił na nowo dotychczas wydane indulty i przywileje.
Jezuici w ciągu pierwszych wieków swojej działalności koncentrowali się na pracy apostolskiej, walce ideologicznej
z reformacją i oświeceniem, organizowaniu publicznej edukacji na wszystkich szczeblach, szczególnie średnim
i wyższym (kolegia) oraz pracy misyjnej na całym świecie.
Jezuici w wielu państwach Europy stworzyli od podstaw system szkolnictwa podstawowego i średniego oraz nadawali mu ton aż do kasaty zakonu w 1773 roku. Szkoły te uchodziły za bardzo nowoczesne w XVI i XVII wieku, a i w XVIII wieku starały się podążać za postępami rewolucji naukowej.
Odważna i skuteczna działalność jezuitów przysporzyła im wielu wrogów. Zarzucali oni zakonowi, że jest wrogiem państwa i społeczeństwa, a to ze względu na głoszoną probabilistyczną i kazuistyczną teologię moralną, która rzekomo miała usprawiedliwiać zasadę "cel uświęca środki" oraz dopuszczać zabicie każdego człowieka skazanego za herezję, nawet władcy (np. kontrowersja z 1614 roku odnośnie dzieła Defensio catholicae fidei ojca Suareza).
W Ameryce Południowej jezuici wkraczali na dziewicze tereny i prowadzili na nich działalność misyjną. Bronili autochtonów przed niewolnictwem i wyzyskiem. W Ameryce Południowej stworzyli sieć tzw. redukcji misyjnych, które nawet antyklerykalny Wolter nazwał triumfem ludzkości.
Działając w środowisku elit politycznych, wywierali często wpływ na kierunek rządów, przy czym posądzano ich
o inspirowanie prześladowań protestantów (hugenotów) we Francji (m. in. dragonady za Ludwika XIV).

Jezuici jako spowiednicy władców

Król francuski Henryk III wybrał w 1575 roku za spowiednika jezuitę ojca Edmonda Augera. Odtąd wszyscy królowie francuscy mieli jezuitów za swoich osobistych spowiedników. Z uwagi na silny wpływ kultury francuskiej, jezuici byli wybierani na spowiedników we wszystkich innych katolickich dworach Europy, również na dworze króla Jakuba II.

Kasata zakonu

Prokatolicka działalność jezuitów skierowała przeciw nim wojujących z Kościołem filozofów oświecenia, a także protestantów i jansenistów. Oskarżali oni Towarzystwo o bunty, rozruchy, waśnie i zgorszenia. Skutkiem tego królowie z dynastii Burbonów we Francji, Hiszpanii i Obojgu Sycylii wypędzili jezuitów ze swych posiadłości,
a następnie zażądali od papieża całkowitego zniesienia zakonu.
Za dyktatury antyklerykalnego markiza Pombala jezuici zostali usunięci z Portugalii. We Francji opanowany przez jansenistów paryski parlament domagał się przeprowadzenia reorganizacji zakonu. Jezuici oparli się presji, a ich generał Lorenzo Ricci (a według innych źródeł papież Klemens XIII) miał wyrzec wówczas pamiętne słowa: Sint ut sunt, aut non sint (Niech będą jak są, albo niech nie będą).

Szczegółowe okoliczności kasaty zakonu

Bezpośrednią przyczyną wygnania jezuitów z najpotężniejszego państwa Europy – Francji, była sprawa ojca La Valette’a, przełożonego na Martynice. La Valette zaciągnął kredyt na działalność handlową misji, jednak nie był w stanie terminowo spłacić długu, który m. in. wobec pewnej spółki handlowej z Marsylii osiągnął wysokość dwóch
i pół miliona liwrów. Generał Ricci odmówił spłaty długu La Valette’a, argumentując, że to La Valette pogwałcił prawo zakonu, które zabraniało swym członkom prowadzenia interesów z pozycji zarządzającego lub partnera, wobec czego Towarzystwo nie ponosi za te długi odpowiedzialności. Spółka z Marsylii pozwała zakon do sądu, który nakazał Towarzystwu spłatę długów La Valette’a. Jezuici odwołali się do Parlamentu Paryżu (owładniętego przez wrogich im jansenistów), który wydał orzeczenie na ich niekorzyść, a następnie zaczęto dokładniej badać nauczanie jezuitów.
W tym celu sporządzono zestawienie nauk zawartych w dziełach 146 jezuitów, jakie się ukazały od XVI wieku, głównie z zakresu teologii moralnej i kazuistyki. Zestawienie to opublikowano w jednym grubym tomie w formacie folio. 5 marca 1762 roku w parlamencie francuskim rozpoczęto obrady na temat nauk jezuitów. W rezultacie tych obrad w lipcu 1762 roku Parlament uznał działalność Towarzystwa Jezusowego za szkodliwą dla interesów narodu francuskiego i przygotował odpowiednie zarządzenie o usunięciu zakonników z kraju, które król podpisał dopiero
w listopadzie 1764 roku.
W Hiszpanii, podobnie jak w Portugalii, rząd rozpoczął politykę antykościelną. W wyniku tego wybuchł bunt mieszczan Madrytu (1766). O jego organizację oskarżono jezuitów i na mocy dekretu Karola III z 1 kwietnia 1767 roku wypędzono ich z kraju oraz jego kolonii. Z Neapolu, rządzonego również przez Burbonów, jezuitów wygnano
w listopadzie 1767 roku.
Wkrótce potem zaczęto domagać się od papieża kasaty zakonu. W 1769 roku, pod naciskiem Burbonów (zastosowano weto w stosunku do 23 kandydatów), papieżem został wybrany Klemens XIV, który został zmuszony do obietnicy likwidacji całego Towarzystwa. W 1772 roku zamknął on kolegium jezuickie w Rzymie, a następnie wszystkie ich domy i kościoły w krajach papieskich. Ostatecznym ciosem dla jezuitów było jego brewe Dominus ac Redemptor, którym uginając się pod presją polityczną koalicji przewodzonej przez Burbonów zniósł oficjalnie, formalnie, Towarzystwo Jezusowe we wszystkich krajach. Sposób przeprowadzenia kasaty zakonu określiła powołana
13 sierpnia 1773 roku specjalna kongregacja kardynałów i konsultorów do wykonania brewe kasacyjnego, ustanowiona przez papieża, która 18 sierpnia wydała odpowiednie szczegółowe pismo. Klemens XIV w brewe kasacyjnym zastrzegł jego ważność i moc wykonawczą na określonym terenie od decyzji monarchy panującego
w danym kraju. Na terenie Rzeczypospolitej majątkiem pojezuickim z polecenia królewskiego zajęły się Komisje Rozdawnicze Koronna i Litewska.
W przeddzień kasaty jezuici liczyli 41 prowincji z 24 domami profesów i 1538 domami, kolegiami, nowicjatami, seminariami, konwiktami, rezydencjami i misjami. Jezuitów w 1773 roku było 22,5 tysiąca.

Od papieskiej kasaty do 1814 roku

Król pruski Fryderyk II nie zgodził się na ogłoszenie w swym kraju treści breve Dominus ac Redemptor noster.
W rękach jezuitów pozostał Uniwersytet Wrocławski z wydziałem teologicznym i w razie kasaty kandydaci na kapłanów musieliby wyjeżdżać na studia teologiczne do innych krajów, co było sprzeczne z założeniami polityki króla. Kasata zakonu nastąpiła jednak w Prusach kilka lat później. Caryca Katarzyna II, demonstrując swą niezależność od polityki Burbonów, na złość papiestwu, a także w uznaniu dla wysokiego poziomu edukacji
w kolegiach, pozwoliła jezuitom pozostać na terenach pozyskanych rok wcześniej podczas I. rozbioru Polski. Tamtejsi jezuici wybrali tymczasowego wikariusza generalnego – Stanisława Czerniewicza, który w liście do następcy Klemensa XIV – papieża Piusa VI prosił o radę, co do dalszego postępowania. Pius VI wyraził w odpowiedzi nadzieję, że „rezultat twej modlitwy, jak ja przewiduję, a ty pragniesz, może być szczęśliwy”.
Jezuici na terenie państwa rosyjskiego zwoływali tymczasowe kongregacje od 1782 roku, wybierając każdorazowo wikariusza generalnego z nadzwyczajnym pełnomocnictwem funkcji głównego przełożonego. W 1801 roku Pius VII mianował oficjalnie ówczesnego wikariusza generalnego Franciszka Kareu ojcem generałem „na wygnaniu”. Jezuici następnie utworzyli dwie oficjalne prowincje – w Rosji i w Italii (Neapol).

Renesans zakonu

7 sierpnia 1814 roku papież Pius VII formalnie przywrócił zakon do istnienia w całym katolickim świecie. Rozpoczęło się stopniowe odbudowywanie Towarzystwa, otwierano kolegia i uniwersytety jezuickie. Liczba członków Towarzystwa wzrastała – od około tysiąca w 1814 roku do ponad 12 tysięcy w 1880 roku.
Powtórny pełny renesans zakonu nastąpił dopiero po II wojnie światowej, a szczególnie po Soborze Watykańskim II.
Obecnie jezuici są ponownie jednym z najbardziej wpływowych zakonów w Kościele katolickim. Liczbę ich członków szacuje się na około 19 tysięcy (najliczniejszy zakon męski). Działają w ponad 114 krajach świata, posiadają własne uniwersytety, obserwatoria astronomiczne, instytuty geofizyczne, radiostacje, czasopisma, kilka szpitali, liczne szkoły średnie i podstawowe, rozgłośnie radiowe i telewizyjne.

Jezuici a nauka

Wielu członków zakonu jezuitów łączyło posługę religijną z pracą naukową. Niektórzy z nich wnieśli znaczny wkład w rozwój nauk. Odznaczyli się szczególnie w takich dziedzinach jak astronomia, matematyka i sejsmologia, która jest czasem określana jako „jezuicka nauka”.
Wielu jezuitów, takich jak Maksymilian Hell, Johann Schreck, Gyula Fényi, Albert Curtz, Jacques de Billy, Orazio Grassi, Christoph Clavius, Giovanni Battista Zupi czy Franz de Paula Triesnecker było astronomami, którzy przyczynili się do rozwoju wiedzy na temat kosmosu. Opisali lub odkryli takie zjawiska jak zaćmienia, okultacje, obieg planet wokół słońca, wpływ Księżyca na zjawisko pływów, atmosferę Jowisza czy plamy na słońcu. W uznaniu ich osiągnięć Międzynarodowa Unia Astronomiczna nazwała od ich imion i nazwisk kilka kraterów i rowów na Księżycu.
Jezuici mają również zasługi w rozwoju fizyki, przez niektórych historyków są opisywani jako ci, którzy „wnieśli największy wkład w rozwój fizyki eksperymentalnej w XVII wieku”. Według Jonathana Wrighta jezuiccy naukowcy z XVIII wieku przyczynili się do rozpowszechnienia zegarów wahadłowych, barometrów, teleskopów zwierciadlanych i mikroskopów. Według tego samego autora mają oni również wkład w rozwój wiedzy o magnetyzmie, optyce, elektryczności i biologii. Ponadto, Athanasius Kircher był jednym z najwszechstronniejszych uczonych wszech czasów, a Ruđer Josip Bošković – prekursorem geometrii nieeuklidesowej i teorii względności.
Pod koniec XVIII wieku prowadzili siedemset szkół średnich i wyższych na pięciu kontynentach oraz kształcili około 20% Europejczyków odbierających klasyczną edukację.
Również jezuiccy misjonarze, działający szczególnie aktywnie na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Łacińskiej, często nie ograniczali się do posługi religijnej. Członkowie zakonu, tacy jak na przykład Lorenzo Hervás y Panduro, Jean-François Gerbillon, Claude de Visdelou, Sabatino de Ursis, Diego de Pantoja, Joachim Bouvet, Jean Joseph Marie Amiot czy José de Acosta badali historię, kulturę, geografię i przyrodę krajów w których działali. Odegrali również dużą rolę w upowszechnieniu tej wiedzy wśród elit europejskich. Dzielili się także osiągnięciami nauki europejskiej
w krajach misyjnych, przyczyniając się do ich rozwoju. Szczególnie cenieni byli w przez władców chińskich, którzy często powierzali im odpowiedzialne funkcje na dworze (mandaryn Johann Adam Schall von Bell). Patricia Buckley Ebrey podaje, iż jezuici w Chinach byli uważani za specjalistów w dziedzinie astronomii, kalendarza, matematyki, geografii i hydrauliki.

Jezuici w Polsce

Proces przygotowywania gruntu pod sprowadzenie jezuitów do Rzeczypospolitej został zapoczątkowany wraz
z pojawieniem się w Polsce pierwszych przedstawicieli zakonu. Legatowi papieża Pawła IV, kardynałowi Lippomaniemu, towarzyszył Alfonso Salmeron, uważany za pierwszego jezuitę przybyłego do Polski. Kardynał Lippomani miał nakłonić króla do bardziej stanowczego opowiedzenia się za duchowieństwem katolickim, zagrożonym w prawie jurysdykcji. Salmeron uczestniczył w synodach w Łowiczu w 1556 roku i w Piotrkowie w 1557 roku, krytykując wraz z Lippomanim koncepcję Kościoła narodowego oraz pomysł zniesienia celibatu i odejścia od Eucharystii pod jedną postacią. Jednocześnie pracował nad reformą duchowieństwa polskiego na synodach prowincjonalnych.
Działał też w Polsce Piotr Kanizjusz, który w 1557 roku przybył do Krakowa wraz z nuncjuszem Kamilem Montovato, biskupem Satriano. Prowadził on dysputy łacińskie na Wawelu w obecności króla Zygmunta Augusta i w Akademii Krakowskiej z polskimi uczonymi, duchownymi i senatorami, a następnie udał się na synod do Piotrkowa. Kanizjusz ponownie pojawił się na krakowskim dworze w 1565 roku, aby wraz z legatem papieskim Commendonim nakłonić chwiejnego monarchę do przyjęcia uchwał Soboru Trydenckiego.
Do Polski sprowadził zakon biskup warmiński, późniejszy kardynał Kościoła, Stanisław Hozjusz w 1564 roku, fundując im kolegium w Braniewie.
Przez wiele lat jezuici byli wyłącznymi nauczycielami i wychowawcami polskiej młodzieży magnackiej
i szlacheckiej. W oparciu o istniejące od 1570 roku Kolegium Jezuitów w Wilnie, w 1579 roku utworzona została Akademia Wileńska, pierwsza szkoła wyższa w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1661 roku w Koronie Królestwa Polskiego powstała jezuicka Akademia Lwowska. Jezuici zamierzali także prowadzić Akademię Krakowską, ale ta nie zgodziła się na to. Kilkakrotnie przyznawano również przywileje akademickie potężnemu kolegium poznańskiemu, jednak i tym razem sprzeciw Krakowa uniemożliwił ich realizację.
W 1773 roku jezuici mieli na terenach polskich: 4 prowincje (wielkopolską, małopolską, litewską, mazowiecką), 137 placówek z 2362 zakonnikami, z czego na terenach zabranych po I. rozbiorze około tysiąca. Ogólna liczba kolegiów wynosiła 51, rezydencji zakonnych było 18, domów i stacji misyjnych przeszło 60, szkół 66 (w tym 23 szkoły wyższe z filozofią i teologią), konwiktów szlacheckich 15 oraz 2 seminaria duchowne i 2 akademie. Byli więc najliczniejszą rodziną zakonną w Polsce zarówno co do liczby placówek, jak i zakonników.
Po kasacie zakonu i utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej szkoły jezuickie wykorzystano do budowy nowoczesnego systemu oświaty w Rzeczypospolitej.

Wybitni jezuici

Towarzystwo Jezusowe dało Polsce szereg wyróżniających się postaci, takich jak ojcowie:
- Jakub Wujek (zm. 1597), tłumacz katolickiego przekładu Wulgaty sykstyńskiej (poprawionego po jego śmierci na wersję zgodną z Wulgatą klementyńską);
- Piotr Skarga Powęski (zm. 1612), jeden z największych kaznodziejów polskich;
- Maciej Kazimierz Sarbiewski (zm. 1640), największy łaciński poeta polski, zwany polskim Horacym;
- Franciszek Bohomolec (zm. 1784), ojciec komedii polskiej;
- Adam Naruszewicz (zm. 1796), biskup smoleński, potem łucki, historyk, poeta;
- Franciszek Kniaźnin (zm. 1807), poeta;
- Jan Paweł Woronicz (zm. 1829), arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego, poeta, kaznodzieja;
- Grzegorz Piramowicz (zm. 1801), sekretarz Komisji Edukacji Narodowej.
W zakresie ascetyki chrześcijańskiej wyróżnili się ojcowie:
- Mikołaj Łęczycki (zm. 1653) i Kasper Drużbicki (zm. 1660); ich pisma tłumaczono na inne języki;
- Tomasz Młodzianowski, Daniel Pawłowski, Jan Morawski i wielu innych.
W zakresie misji katolickich położyli szczególne zasługi ojcowie:
- Mikołaj Smogulecki (zm. 1632), autor dzieł matematyczno-astronomicznych w języku chińskim;
- Michał Boym (zm. 1659), autor pierwszej topografii i atlasu flory chińskiej;
- Maksymilian Ryłło (zm. 1848), znany apostoł bliskiego Wschodu;
- bł. Jan Beyzym (zm. 1912), apostoł trędowatych na Madagaskarze.
Jezuici wydawali także następujące gazety: Gazeta Warszawska, Monitor, Kurier Ekstraordynaryjny, Kurier Polski i Kurier Warszawski.
Karol Malapert (1581-1630) oraz Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810) wzbogacili swoimi badaniami wiedzę astronomiczną.
Grzegorz Knapski (1564-1639) i Konstanty Szyrwid (?1579-1631) przez swoje słowniki zasłużyli się dla rozwoju językoznawstwa.
Bartłomiej Nataniel Wąsowski i Stanisław Solski (1622-1701) zapoczątkowali polską literaturę architektoniczną.
S. Solski wydał w 1690 roku Architekta polskiego, pierwszy polski podręcznik mechaniki. Był też autorem Geometry polskiego. Oba dzieła napisane zostały w języku polskim. Wykształcenie zdobywał w Kaliszu, Poznaniu i w Akademii Krakowskiej. Po wstąpieniu do zakonu jezuitów wielokrotnie w latach 1658 – 1666 wyjeżdżał do Turcji, gdzie sprawował opiekę nad jeńcami chrześcijańskimi, a później wypełniał misje dyplomatyczne i wywiadowcze. W 1661 zasłynął demonstracją modelu maszyny wiecznego ruchu (perpetuum mobile) w Warszawie przed królem Janem Kazimierzem. Teoretyczne podstawy budowy urządzenia zawarł w pracy Machina exhibendo motui perpetuo, wydanej w Krakowie w 1663 roku. Był też autorem kilku prac w języku łacińskim. Z czasem zyskał uznanie europejskiego środowiska naukowego. Jest uważany za prekursora ergonomii.
Matematyk Adam Adamandy Kochański (1631-1700) był ceniony przez najwybitniejszych uczonych ówczesnej Europy (m. in. Gottfrieda Leibniza i Anastazego Kirchera), z którymi prowadził korespondencję naukową.
Gabriel Rzączyński (1664-1737) był pionierem polskiej literatury przyrodniczej.
Kasper Niesiecki (1682-1744) dzięki opracowaniu herbarza szlachty polskiej, przysłużył się historiografii.
Stefan Łuskina, Jan Chrzciciel Albertrandi, Andrzej Koprowski i Piotr Świtkowski zasłużyli się dla dziennikarstwa,
a Ignacy Nagurczewski dla historii literatury, Karol Wyrwicz dla geografii, Józef Rogaliński dla fizyki.

Polscy święci

Stanisław Kostka - patron Polski, Litwy, archidiecezji łódzkiej i warszawskiej, diecezji chełmińskiej i płockiej, Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy, studentów, nowicjuszy jezuickich, polskiej młodzieży, dzieci i wspólnoty młodzieżowej „Magis”.
Andrzej Bobola, patron Polski, diecezji pińskiej, wileńskiej, łomżyńskiej, płockiej i warmińskiej, białostockiej, drohiczyńskiej, Czechowic-Dziedzic, Warszawy i kolejarzy.
Melchior Grodziecki, patron archidiecezji katowickiej.

Polscy błogosławieni

Bł. Jan Beyzym (1850-1912), misjonarz trędowatych na Madagaskarze, beatyfikowany w Krakowie 18 sierpnia 2002 roku przez Papieża Jana Pawła II.
Miejsce kultu: kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie, przy ul. Kopernika.

Śluby zakonne

Śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa składane są na końcu dwuletniego nowicjatu. Są to od razu śluby wieczyste, ale proste. Nie zobowiązują one Zakonu, a jedynie składającego te śluby. Natomiast po przyjęciu święceń kapłańskich i kilkuletnim okresie pracy, jezuita odbywa tzw. Trzecią Probację, czyli trzeci rok nowicjatu i po jego odbyciu składa tzw. ostatnie śluby: albo profesa czterech ślubów (oprócz trzech zwykłych ślubów składa czwarty ślub posłuszeństwa papieżowi dotyczący misji), albo koadiutora do spraw duchowych. Koadiutor składa tylko trzy śluby. Natomiast brat zakonny po odbyciu Trzeciej Probacji również składa tylko trzy śluby.
Inną specyfiką jezuitów jest sposób składania ślubów. Otóż składają oni śluby „sub Hostiam”, czyli dosłownie „pod Hostią”. Po słowach „Panie nie jestem godzien” przed Komunią Św. ślubujący klęka przed ołtarzem, a ten, wobec kogo składane są śluby, trzyma w rękach Hostię (żródło).

Generałowie zakonu jezuitów

Przed kasatą zakonu:
św. Ignacy Loyola (1541–1556) • Diego Laynez (1556–1565) • św. Franciszek Borgiasz (1565–1572) • Everard Mercurian (1572–1580) • Claudio Aquaviva (1580–1615) • Mutio Vitelleschi (1615–1645) • Vincenzo Caraffa (1646–1649) • Francesco Piccolomini (1649–1651) • Alessandro Gottifredi (1652) • Goswin Nickel (1652–1664) • Giovanni Paolo Oliva (wikariusz generalny, 1664–1681) • Charles de Noyelle (1682–1686) • Tirso González (1687–1705) • Michelangelo Tamburini (1706–1730) • Franciszek Retz (1730–1750) • Ignazio Visconti (1751–1755) • Alessandro Centurioni (1755–1757) • Lorenzo Ricci (1758–1776)

Po przywróceniu zakonu:
Tadeusz Brzozowski (1814–1820) • Luigi Fortis (1820–1829) • Jan Roothaan (1829–1853) • Pieter Beckx (1853–1887) • Anton Anderledy (1887–1892) • Luis Martín (1892–1906) • Franz Xaver Wernz (1906–1914) • Włodzimierz Ledóchowski (1915–1942) • Norbert de Boynes (wikariusz generalny) • Jean-Baptiste Janssens (1946–1964) • Pedro Arrupe (1965–1983) • Peter Hans Kolvenbach (1983–2008) • Adolfo Nicolás (od 2008)

| Jezuici - oficjalna strona internetowa | Jezuici - Prowincja Polski Południowej |
| Jezuici - Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka | The Jesuit Curia in Rome | Jezuici - powołania |
| Jezuici - historia Towarzystwa Jezusowego | Jezuici - Założyciel | Jezuici - Duchowość Ignacjańska |
| Jezuici - Rekolekcje | Posłaniec Serca Jezusowego | Jesuit in Europe | Rozmawiamy o wierze |
| Portal Społecznościowy Deon.pl | Modlitwa w Drodze | Droga Ikony - warsztaty ikonopisania |
| Collegium Bobolanum w Warszawie | Akademia Ignatianum w Krakowie | Socius Jezuitów |
| Górnośląska WSP w Mysłowicach | Ignacjańskie Dni Młodzieży | Życie Zakonne | Jesuit Education |